مشخصات انواع مارهای نیمه سمی ایران + راهنمای نگهداری از آن ها

بعد از بررسی مارهای سمی و مارهای غیر سمی می خواهیم به بررسی مارهای نیمه سمی بپردازیم.

انواع مارهای نیمه سمی

مارهای نیمه سمی از گونه خزندگانی هستند که تعداد آن ها بسیار محدود و اندک می باشد به عنوان مثال از ۶۰ نوع ماری که در ایران شناسایی شده است فقط ۷ نوع آن نیمه زهری می‌باشند و آن هم در مناطق کویری و کوهستانی زندگی می کند  درادمه به معرفی  نام مارهای نیمه سمی و برخی از معروف ترین آن ها می پردازیم:

آلو سر

مار آلوسر  حداکثر ۱۰۵ سانتی متر طول دارد و دارای سر و گردن کاملا مشخص می باشد و سر مثلثی شکل و سیاه رنگ متمایل به آبی تیره دارد این مار چشمی درشت با مردمک عمودی دارد و اغلب آن ها به رنگ خاکستری یا زرد زیتونی یا قهوه‌ای آجری با خال های سفید و حاشیه تیره رنگ می باشد زیستگاه این گونه مار ها صحراها، دشت ها و مناطق صخره‌ای با شن های نرم می باشد.

افعی پلنگی

گونه مار پلنگی دارای سری پهن و مثلثی شکل با گردنی مشخص و پوزه پهن می باشد آن ها اغلب به رنگ خاکستری زیتونی روشن با لکه های قهوه ای چهارگوش و پهنای بیش از فواصل آن ها در قسمت پشت می باشد. این گونه مار حداکثر ۱۳۹ سانتیمتر طول دارد و بیشتر در مناطق کوهستانی و صخره‌ای زندگی می کند.

تیر مار

تیرمار حدود ۱۰۰ سانتیمتر طول دارد و در صحرا های شنی، تپه ماهورها و بوته زارها زیست می‌کند از خصوصیات ظاهری آن می‌توان به بدن باریک و سر اریبی شکل او اشاره کرد و بدن آن به رنگ زرد زیتونی متمایل به خاکستری است که حاشیه ای با پولک های روشن دارد.

سوسن مار

سوسن مار حداکثر ۷۴ سانتی متر طول دارد و در مناطق خشک و صحرایی و کوهستانی زیست می‌کنند گاهی اوقات آن ها در مناطق مسکونی نیز مشاهده شده اند و مشخصات ظاهری آن دارای سر پهن و خاکستری یا خاکستری زیتونی با خال های تیره یا سیاه رنگ می باشد که خال های سطح پشتی در قسمت قدامی بزرگ و مشخص تر است و خال های جانبی کوچکتر می باشد.

ممیز مار

 ممیز مار دارای ۱۴۱ سانتیمتر طول می باشد و زیستگاه آن مناطق صحرایی های شنی، دشت ها و بوته زارها می باشد این مار دارای سر باریک و طویل است و گردن او کاملا مشخص می باشد بدن مار به رنگ زیتونی رنگ پریده یا صورتی است و یک خط طولی سفید خالدار بین دو خط طولی قهوه ای از ناحیه سر تا انتهای دم کشیده شده است.

قویترین مارهای نیمه سمی

باید گفت قوی ترین مارهای نیمه زهری هم درصد زهر کمتری نسبت به انواع سمی‌ دارند اما با این وجود باز هم دارای زهر بوده و در صورتی که توسط آن ها نیش بخورید باید فوراً اقدامات به موقع و لازم انجام شود تا از عوارض آن پیشگیری کنید.

مارهای نیمه سمی جهان

همان طور که گفته شد تعداد گونه نیمه سمی در جهان بسیار محدود و چند مورد می باشد و بیشتر گونه های آن در مناطقی از آسیا از جمله صحرای عربستان، پاکستان، افغانستان و ایران زیست می کند اما با وجود این که زهر آن ها کمی ضعیف تر از گونه زهر دار می باشد اما در صورتی که اقدامات به موقع انجام نشود عوارض جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت.

مارهای نیمه سمی آبی

از بین انواع مارهایی که در جهان شناسایی شده اند برخی سمی، تعدادی نیم سمی و تعداد زیادی غیر سمی هستند در این میان اغلب مارهای آبی یا مارهای زهر دار و خطرناک هستند یا مارهای غیر سمی هستند. اغلب مارهایی که در مناطق بسته و دریاچه ها از جمله دریاچه خزر زندگی می کند غیر زهری می باشند و هیچ خطری برای انسان ندارد اما مارهای آب های آزاد از جمله گونه هایی که در مناطق خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند زهردار و خطرناک می باشند بنابراین تا کنون مار نیمه سمی آبی چه در ایران و چه در جهان شناسایی نشده اند.

رنگ مارهای نیمه سمی

این مارها دارای رنگی روشن هستند و پولک های آن ها به طور نامنظم در سرتاسر بدن این خزنده را پوشانده است به طورعمده گونه های نیمه سمی که تاکنون شناسایی شده اند و به رنگ خاکستری، زیتونی و زرد آجری هستند و طول بدن آن ها با خال ها نامنظمی پوشیده شده است. برای مشاهده این جزئیات می توانید به عکس های موجود در اینستاگرام هپی پت مراجعه کنید.

رفتار بدنی مارهای نیمه سمی

مارها اصولاً زندگی در مناطق ساکت و آرام را می پسندند آنها معمولاً در طول شب به شکار و تغذیه می پردازند اما بعضی از آن ها در طول روز نیز به دنبال شکار می گردند. حرکت آن ها سریع و چابک می باشد آن ها به صورت مارپیچ حرکت می کند و ستون فقرات قوی و محکم آن ها سبب چنین حرکتی می‌شود. برخی از گونه های آن به هنگام خطر حرکتی شبیه مارهای زهردار از خود نشان می دهند و با صداهای مختلف که از خود در می‌آورد موجب ترساندن مهاجم می شوند.

جدول اطلاعات

در اینجا درباره مارهای سمی بیشتر خواهیم خواند.

موضوع	مارهای نیمه سمی
زیستگاه	صحرا و جنگل
تعداد تخم ها	سه تا پنج تخم
غذا	خرگوش، سنجاب
طول عمر	30 سال

مارهای نیمه سمی ایران

تاکنون ۶۰ گونه مار در ایران شناسایی شده است و از میان آن ها ۷ گونه جزء گونه نیمه سمی می باشد از معروف‌ترین گونه هایی که در ایران زندگی می‌کنند می‌توان به سوسن مار، تیر مار و ممیز مار اشاره کرد در ادامه پراکنش آن ها در شهرهای مختلف ایران را مورد بررسی قرار می دهیم:

مارهای نیمه سمی مازندران

تمامی مارهایی که در استان مازندران شناسایی شده اند چه مارهای خشکی و چه مارهای آبی همگی غیر سمی و بی آزار هستند و هیچ خطری برای انسان ندارند و تاکنون هیچ مار زهردار یا غیر سمی در استان مازندران شناسایی نشده است.

 مارهای نیمه سمی استان فارس

استان فارس محدوده وسیعی است که خاستگاه گونه های مختلفی از خزندگان می باشد و تا کنون تیر مار، سوسن مار، از گونه نیمه سمی در این منطقه هستند که شناسایی شده اند.

 مارهای نیمه سمی زنجان

تاکنون ۲۴ گونه از مار در استان زنجان شناسایی شده‌اند و از معروف ترین گونه هایی که در این منطقه زندگی می‌کند می‌توان به تیرمار، آلو سر، ممیز مار و افعی پلنگی اشاره کرد و می توان گفت تنوع زیستی در این منطقه بسیار زیاد است.

مارهای نیمه سمی لرستان

استان لرستان به خاطر طبیعت کوهستانی و در سطح های وسیع و پراکنده که دارد به طور عمده زیستگاه تمامی مار های بومی شناسایی شده در ایران می باشد و تقریباً می توان گفت تمامی گونه نیمه سمی از جمله تیر مار، آلو سر، سوسن مار، ممیز مار و افعی پلنگی در این محدوده زیست می‌کنند.

مارهای نیمه سمی گیلان

در استان گیلان که از شهرهای ساحلی ایران محسوب می شود گونه های مختلفی از مارها زیست می کنند که همگی آن ها غیر رسمی بوده تاکنون موردی از گونه نیمه زهری در این منطقه مشاهده نشده است.

مارهای نیمه سمی آذربایجان شرقی

آذربایجان شرقی استانی با کوه‌های متعدد و صخره ای می باشد که خاستگاه مارهای متعددی می باشد از معروف ترین گونه نیمه زهری در این منطقه می‌توان به طلحه مار و سوسن مار و یله مار اشاره کرد.

مارهای نیمه سمی استان خراسان

استان خراسان استانی بزرگ و پهناور با دشت هایی وسیع و سنگلاخ می باشد و گونه های متعدد مارها در این منطقه زندگی می‌کند. گونه هایی از جمله آلو سر، تیرمار خراسانی، افعی پلنگی و سوسن مار تاکنون در این منطقه شناسایی شده اند.

مارهای نیمه سمی و استفاده آن ها

مارهای نیمه زهر نیز جزء گونه هایی هستند که هر چند کم اما باز هم دارای زهر می باشند امروزه در علم پزشکی استفاده های زیادی از زهر مار می‌شود و با استفاده از آن برای درمان برخی از بیماری ها ازجمله پادزهر دارو ساخته و تهیه می کنند طوری که امروزه از زهر مار به عنوان طلای کم یاب یاد می شود.

تفاوت مارهای سمی و نیمه سمی

مارهای نیمه زهری عموما ظاهری شبیه به گونه های غیر زهر دارند بنابراین به راحتی از مارهای زهردار قابل تشخیص هستند. اغلب مارهای نیمه سمی دارای دمی بلند تر از گونه زهر دار بوده که این‌امر موجب حرکت سریع تر در آن ها می‌شود و بیشتر آن ها به رنگ روشن ‌می باشند.

تشخیص مارهای سمی از نیمه سمی

همان طور که گفته شد گونه غیر سمی دارای مشخصات واضحی هستند که به راحتی می توان آن ها را از گونه سمی تشخیص داد و شما دانستن این ویژگی ها در مواجه با آن ها می توانید تشخیص دهید که مار نیمه سمی است یا خیر.

غذای مارهای نیمه سمی

همه مارها چه زهر دار و چه غیر زهری و چه نیمه زهری از دیگر خزندگان از جمله موش ها، مارمولک ها و همچنین پرندگان کوچک و تخم پرندگان تغذیه می کنند. برای بررسی غذای مار می توایند از این لینک کمک بگیرید.

خصوصیات مارهای نیمه سمی

گونه های نیمه سمی  حدوداً ظاهری شبیه به گونه های غیر سمی دارند با این تفاوت که آن ها دارای فنگ یا نیش دندان خلفی شیاردار هستند فنگ  ازسایر دندان ها بزرگتر و دارای کانال باز یا شیار است که در قسمت عقب دهان و در فک بالایی قرار دارد و به غده زهردار متصل است. از نظر ظاهری مردمک چشم آن ها عمودی یا گرد می باشد و دم آن ها معمولاً کوتاه‌تر از مارهای غیر سمی و بلندتر از مارهای سمی می باشد.

سوالات متداول