به دلیل بروز برخی از بیماری‌ها در استخرهای آبزی پروری و پرورش ماهی همچنین برخی از ماهی آکواریومی ها استفاده از داروها و و انواع آنتی بیوتیک ها به عنوان یک روش پیشگیری از شیوع بیشتر بیماری در بین ماهی ها به تازگی رواج پیدا کرده است. این داروها به عنوان داروی ضد میکروب هستند که شامل ترکیبات و داروهای هستند که از طریق از بین بردن عامل بیماری یا کنترل و جلوگیری از افزایش و شدت عامل بیماری و باکتری سبب کنترل و درمان علائم ناشی از بیماری ها می شود.
اما آن چه که باید در مصرف این آنتی بیوتیک ها به آن توجه کرد این است که باید به مقدار درست و معقول از این آنتی بیوتیک ها استفاده کرد چرا که مصرف بیش از حد و یا حتی مصرف کمتر از حد اعتدال مشکلات عدیده ای به وجود می آورد. بنابراین آن چه که اهمیت دارد مصرف درست و به اندازه آنتی بیوتیک ها در رابطه با انواع بیماری های ماهی است.
آنتی بیوتیک برای ماهی چیست؟
آنتی بیوتیک ها به عنوان یکی از دوره های پایه برای درمان برخی از بیماری های مرتبط با ماهی ها استفاده می شود. البته جهت استفاده صحیح از آنتی بیوتیک ها ابتدا باید نوع باکتری عامل بیماری تشخیص داده شود. اما از آن جایی که تشخیص دقیق نوع دقیق باکتری به زمان کم و تجهیزات گران قیمت نیاز دارد لذا اکثر پرورش دهندگان از آنتی بیوتیک های عمومی و چند منظوره برای درمان ماهی استفاده می‌کنند.
به طور که آنتی بیوتیک ها دو نوع هستند که شامل آنتی بیوتیک خوراکی و آنتی بیوتیک غیر خوراکی می شوند. آنتی بیوتیک های خوراکی به همراه غذا به ماهی داده می شود. آنتی بیوتیک های غیر خوراکی به صورت حمام آنتی بیوتیک استفاده می شود به این صورت که ماهی های بیمار را در مخزن مشخصی قرار می دهند و سپس مقدار مشخصی از آنتی بیوتیک را به آب این مخزن اضافه می‌کنند.
لازم به ذکر است که قبل از مصرف آنتی بیوتیک حتماً باید بروشور و اطلاعات مربوط به آن دارو را دقیق مطالعه کنید و نکته دیگر که باید به آن توجه کرد این است که در مصرف آنتی بیوتیک‌ها حتماً باید در موقع ضرورت و لزوم از این داروها استفاده شود. چراکه استفاده نادرست و بیش از حد از این داروها اثرات سوئی در بدن حیوان به جا می گذارد به علاوه موجب مقاوم شدن باکتری‌ها در برابر این آنتی بیوتیک ها می شود و این امر پروسه درمان را دچار اختلال می کند. بهترین روش استفاده از آنتی بیوتیک ها مصرف خوراکی آن به همراه غذا می باشد و این گزینه بهتر از شیوه ریختن دارو در آکواریوم است.
علت مصرف آنتی بیوتیک برای ماهی چیست؟
در بعضی از کشورها صنعت پرورش ماهی به شدت رونق پیدا کرده است. طوری که بهره برداری بالایی در حجم کم صورت می گیرد. بهره وری بالا با پرورش فشرده به این معنی است که توده ی عظیمی از ماهی در واحد حجم کم آب پرورش داده می شود و رشد می کند این تراکم زیاد ماهی که حساسیت ماهی به بیماری های ناشی از ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و انگل افزایش پیدا کند.
امروزه روش های متداول دامپروری و همچنین روش‌های مدیریتی در مزارع ماهی مانند ازدحام جمعیت، درجه بندی، گرسنگی، بارگیری و همچنین حمل و نقل می تواند منجر به افزایش حساسیت به طیف وسیعی از بیماری ها شود. که این عوامل استرس دار می تواند منجر به آسیب دیدگی و کاهش عملکرد ماهی های پرورش یافته شود و شرایط انتقال آسیب های عفونی بیشتر می شود.
بنابراین در دهه های اخیر با افزایش بهره وری استفاده از مواد شیمیایی و به طور عمده آنتی بیوتیک ها نیز افزایش یافته است. از این آنتی بیوتیک ها معمولاً برای پیشگیری و درمان بیماری های باکتریایی در مزارع کشاورزی ماهی استفاده می شود. به طور سنتی آنتی بیوتیک ها به طور گسترده‌ای در پرورش آبزیان برای پیشگیری و درمان بیماری های باکتریایی استفاده می شود. استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک در پرورش آبزیان در بسیاری از کشورها به دلیل توسعه و انتشار مقاومت باکتریایی خطرات ایمنی مواد غذایی و مسائل زیست محیطی باعث ایجاد مشکلات و نگرانی‌های شده است.
آنتی بیوتیک برای ماهی قرمز
در بین ماهیان زینتی ماهی قرمز به عنوان پرکاربردترین ماهی مورد استفاده قرار می گیرد. به خصوص در بین ایرانیان ماهی قرمز به یکی از عناصر اصلی سفره هفت سین تبدیل شده است. اما گاهی اوقات همین ماهی کوچولوی قرمز دچار بیماری هایی می شود که در برخی از مواقع خطر انتقال به انسان خصوصا کودکان وجود دارد. مثل بیماری باکتریایی سالمونا که در صورت انتقال به انسان عوارض خطرناکی از قبیل تب شدید به همراه دارد.
نکته منفی که در رابطه با این بیماری وجود دارد این است که در صورت ابتلای ماهی به این بیماری هیچ علائمی در ماهی بروز نمی کند. لذا باید در نگهداری و نظافت آکواریوم ماهی قرمز باید اصول و نکات بهداشتی به شدت رعایت شود. بنا بر آن چه که گفته شد ماهی قرمز نیز دچار بیماری هایی می شوند که برای مقابله با آن ها گاهی نیاز به مصرف آنتی بیوتیک می‌شود.
به خصوص در استخرهای پرورش ماهی قرمز که حجم زیادی از این ماهی ها در یک فضا نگهداری می شود و خطر سرایت دیگر ماهیان سالم وجود دارد. از انواع مختلف آنتی بیوتیک برای درمان بیماری‌های مرتبط با ماهی قرمز استفاده می شود.
آنتی بیوتیک برای ماهی آکواریوم
شاید در بین حیوانات خانگی ماهی های زینتی به عنوان تمیز ترین حیوان خانگی شناخته می شود. اما گاهی اوقات ماهی ها نیز دچار بیماری ها و عفونت هایی می شوند که برخی از آن ها قابل انتقال به انسان نیز هست. در چنین شرایطی نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک برای ماهی احساس می‌شود اما در استفاده از آنتی بیوتیک باید به این نکته توجه داشت که ماهی بیمار را از سایر ماهی ها جدا کرده و برای او آنتی بیوتیک استفاده کنید و لازم است که هر روز آب آکواریوم تعویض شود و آب کثیف در خارج داخل منزل ریخته شود چرا که همان طور که گفته شد امکان سرایت به انسان در برخی از بیماری ها وجود دارد.
نیتروفورانتوئین برای ماهی
داروی نیترو فورانتوئین نوعی آنتی بیوتیک برای درمان باکتری های گرم مثبت و گرم منفی در رابطه با ماهی های آکواریوم آب شیرین و همچنین ماهیان زینتی آب شیرین مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو نیز مانند قرص تتراسیلین برای ماهی به صورت قرص های ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرمی و یا به شکل پودر و یا کپسول های ژله ای در داروخانه ها موجود می باشد.
وقتی که عفونت باکتریایی در ماهی دیده شد باید ماهی به تانک قرنطینه انتقال داده شود و ماهی مورد نظر تحت دوز درمانی از نیترو فورانتوئین قرار بگیرند. به ازای هر ۳۰ تا ۴۰ لیتر از آب آکواریوم به مقدار ۱۰۰ میلی گرم از داروی نیتروفورانتوئین باید اضافه شود. اما بهتر است قبل از آن دارو را در آب گرم حل شود تا یکنواخت و بهتر در آب آکواریوم حل بشود. از این دارو به مدت ۱۵ روز برای درمان می توان استفاده کرد و بعد از طی دوره درمان باید آب آکواریوم به تدریج تعویض شده و از زغال فعال برای رفع دارو استفاده کرد.
جدول اطلاعات
در اینجا خاصیت های آنتی بیوتیک برای ماهی را با هم بررسی می کنیم:
| موضوع | آنتی بیوتیک برای ماهی |
| علت مصرف | برای پیشگیری و درمان بیماری های باکتریایی در مزارع کشاورزی ماهی |
| فواید | برای از بین بردن باکتری ها و مقابله با عوامل بیماری زا |
| عوارض | افزایش مقاومت باکتری ها و بیماری ها در برابر انواع آنتی بیوتیک ها |
| موارد مصرف اریترومایسین | پوسیدگی باله و دم، بیرون زدگی چشم، ابری شدن سطح چشم، عفونت های داخلی و پوستی |
استامینوفن برای ماهی
برخی بر این باورند که استفاده از داروی استامینوفن کدئین برای ماهی قرمز که دچار بی حالی شده و یا ظاهراً مرده است می تواند منجر به احیا و فعالیت مجدد این ماهی شود. چنین چیزی از نظر علمی اثبات نشده و پایه علمی ندارد فقط بر اساس تجربه برخی از افراد چنین تجربه ای به دست آمده که قرص استامینوفن کدئین برای ماهی قرمز می تواند مفید باشد. اما از جمله داروهایی که توسط وزارت دارو و بهداشت تایید شدن می توان به داروی مترونیدازول برای ماهی و همچنین داروی میندازول برای ماهی اشاره کرد.
عوارض استفاده زیاد از آنتی بیوتیک برای ماهی
مهمترین عارضه ای که امروزه به عنوان یک معضل در سطح جهان معرفی شده است. این است که استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها توسط پرورش دهندگان منجر به افزایش مقاومت باکتری ها و بیماری ها در برابر انواع آنتی بیوتیک ها می‌شود. امروزه پرورش دهندگان برای مقابله با عوامل بیماری زا و جلوگیری از عفونت در استخر های پرورش ماهی به طور مداوم و در حجم زیاد از این آنتی بیوتیک ها استفاده می کند و این امر منجر به این می شود که باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم شده و در نتیجه برای درمان بیماری ماهی موثر نباشد. در چنین حالتی حساسیت ماهی ها در مقابل بیماری زیاد می شود و این امر ماهی های سالم را به خطر می اندازد.
فواید آنتی بیوتیک برای ماهی
همان طور که گفته شد آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن باکتری ها و مقابله با عوامل بیماری زا مورد استفاده قرار می گیرد. در مقابل عوارضی که ممکن است آنتی بیوتیک ها برای ماهی به همراه داشته باشد. اما مصرف درست و به اندازه این دارو می تواند در سلامت ماهی و حفظ حجم زیاد ماهی از بیماری و مرگ بسیار موثر باشد.
قرص سیپروفلوکساسین برای ماهی
این قرص برای درمان بیماری هایی از جمله پوسیدگی باله و دم، بیرون زدگی چشم، ابری شدن سطح چشم، عفونت های داخلی و پوستی و همچنین ورم شکمی مورد استفاده قرار می گیرد. برای درمان با این قرص باید به ازای هر ۳۷ لیتر آب ۲۵۰ میلی گرم از این قرص در آب حل شود و دوره درمان هفت روزه باید سپری شود.
اریترومایسین برای ماهی
این دارو که به صورت قرص در داروخانه ها موجود است بیشتر برای مقابله با باکتری های گرم مثبت مورد استفاده قرار می گیرد و برای درمان ماهی های زینتی کاربرد دارد همچنین برای تاثیرگذاری بیشتر اریترومایسین بهتر است به صورت تزریقی و یا مخلوط با غذا مورد استفاده قرار بگیرد و روش حمام چندان تأثیرگذار نمی باشد.
سوالات متداول
استفاده از آنتی بیوتیک برای ماهیان
مقاومت باکتریایی و عوامل بیماری زا امروزه به یک معضل تبدیل شده است.
برای ماهیان آب شیرین و ماهی های زینتی مورد استفاده قرار می گیرد.
بهترین روش به صورت تزریقی و خوراکی می باشد.
من دوبار انتی بیوتیک دادم به ماهی هام همشون مردن. دلیلش چی می تونه باشه؟ البته اسمش جز لیست انتی بیوتیک شماها نبود